Vanaf het moment dat ik kon lezen, verloor ik mezelf in de wondere wereld van de verbeelding. Onder mijn deken, zodat het licht niet onder de deur door zou schijnen, las ik bij het lampje van mijn naaimachientje, Joop Terheul, Dik Trom en bij gebrek aan beter zelfs de bouquetreeks van mijn moeder. Regelmatig gooide mijn vader mijn kamerdeur onverwachts open, met als gevolg dat ik met een hartslag van 180 lag te shaken in mijn bed. Door veel te lezen trainde ik onbewust mijn ‘aandachtsspier.’
Vier uur per dag mentale inspanning
Onze dagelijkse activiteiten en gewoonten hebben invloed op ons vermogen tot aandacht geven. Maar zelfs met een groot aangeboren talent en jarenlange training heb je toch te dealen met de natuurlijke grenzen van dat vermogen. Uit onderzoek blijkt dat we in het gunstigste geval vier uur per dag geconcentreerd kunnen werken met veel aandacht, waarbij regelmatig pauze nemen een must is. Onze hersenen zijn maar een klein onderdeel van ons lichaam, maar ze verbruiken relatief veel energie. Mentale inspanning is vermoeiender dan fysieke inspanning.
Aandacht-stoplicht
Voor leerlingen die moeite hebben hun aandacht goed te richten, gebruik ik wel eens een aandacht-stoplicht. Hierbij leg ik uit dat je op school niet elke minuut van de dag supergoed hoeft op te letten, maar dat aandacht op een aantal momenten wél belangrijk is! Het stoplicht gaat op rood als als de leraar instructie geeft, want dan heb je je aandacht 100 procent nodig.
Tijdens het zelfstandig werken heb je ook je aandacht nodig, maar niet zoveel als bij de instructie. Het stoplicht gaat dan op oranje. Als je helemaal klaar bent en iets voor jezelf mag doen, gaat het stoplicht op groen. Hoeveel aandacht je op dat moment ergens aan geeft, mag je zelf weten – no pressure.
Pauzes voor je brein
Het helpt de leerlingen om te weten dat pauzes nodig zijn voor hun brein, dat het zelfs goed is als ze even aan het lanterfanten zijn. Ondertussen is het geheugen namelijk bezig alle informatie te ordenen en op te slaan. Hoe belangrijk is dat!
Tip voor ouders
Aandacht wordt, net als spieren, gevormd (en misvormd) door gewoonten. Jarenlange blootstelling aan korte of juist lange aandachtsspannes beïnvloedt het vermogen tot aandacht vasthouden.
Een voorbeeld: een jongere die in zijn vrije tijd schaakt, zal het in het hoger onderwijs makkelijker hebben met aandacht dan een jongere die in zijn vrije tijd vooral vaak korte onlinefilmpjes kijkt.
Invloed van ouders
Als moeder van een tiener weet ik dat het lastig is om op deze leeftijd met andere zaken bezig te zijn dan met je smartphone. Toch blijft het belangrijk hier op een positieve manier invloed op uit te oefenen. Bedenk andere activiteiten die leuk en leerzaam zijn en die automatisch het oefenen van aandacht bevorderen. Bijvoorbeeld gezelschapsspelletjes, buitenspelen, bezoek aan museum, sporten enzovoort.