Veel mensen lopen tegen dezelfde problemen aan, en het lukt niet om patronen te doorbreken. Soms is de diagnose ADD oorzaak. In dat geval is het ontzettend belangrijk om inzicht te krijgen wat ADD symptomen zijn. Want als je ADD hebt, zijn er vaak andere oplossingen nodig om meer grip te krijgen.
Daarom hebben we vijf belangrijke ADD kenmerken op een rijtje gezet. Komt dit je heel goed voor?
Dingen kunnen je snel raken, maar tegelijkertijd heb je soms moeite met het uiten van je gevoelens. Soms krijg je het verwijt dat je afwezig bent, en helemaal niet betrokken lijkt.
Het tegendeel is waar. Volwassenen met ADD denken veel na over dingen die ze belangrijk vinden, maar kunnen moeilijk schakelen tussen verschillende taken. Ze zijn ook vaak dromerig, en kunnen veel last hebben van stemmingswisselingen.
Wat ik het leukste vind aan mijn partner met ADD? Haar humor, gevoelige kant en doortastendheid.
Ben29 jaar
Een tekort aan aandacht is waardoor ADD bij volwassenen in eerste instantie op de radar is gekomen van artsen, dus niet voor niets staat de afkorting ADD voor Attention Deficit Disorder.
De praktijk is iets genuanceerder. Als je ADD kenmerken hebt, zal je vaak geen concentratieproblemen hebben wanneer je iets leuk vindt. Sterker nog: je kan in een hyperfocus raken en alle tijdsbesef kwijtraken. Maar voor dingen die je niet interesseren, lijkt het soms onmogelijk om de aandacht vast te houden.
Het komt geregeld voor dat ik afdwaal, of dingen vergeet. Hierdoor ontstaan er "o ja..."-momenten. Mijn omgeving denkt daardoor dat ik vaak niet geïnteresseerd ben. Andersom kan ik ook in een hyperfocus belanden (bijvoorbeeld met een nieuwe hobby), dan duik ik ergens helemaal in en vergeet ik alles om mij heen.
Emma38 jaar
Ben je snel afgeleid? Als je ADD hebt maak je bijna dagelijks mee dat je je aandacht er maar niet bij kunt houden. Heb je jezelf weleens een gebrek aan wilskracht verweten? Stop daar dan vandaag mee. Want dat je concentratie je in de steek kan laten, ligt niet aan jou.
Om de bovenstaande ADD symptomen en kenmerken uit te leggen, moeten we de biologie induiken. Want jouw brein verwerkt geluids- en beeldimpulsen – afleiding dus – anders dan een zogeheten ‘neurotypisch’ brein.
Prikkels zijn voor jouw brein intenser dan bij mensen zonder ADD. Bovendien is jouw brein altijd op zoek naar een snelle beloning. Daar komen we later op terug.
Er zit verschil tussen de hersenen van iemand met ADD, ten opzichte van iemand zonder ADD. Een van de belangrijkste is dat een ADD-brein minder neurotransmitters heeft. Neurotransmitters zijn een soort antennes die informatie aan elkaar doorgeven. Ook is er regelmatig ‘file’ bij die neurotransmitters, waardoor te veel signalen tegelijkertijd worden doorgegeven.
De signalen die neurotransmitters doorgeven, zijn verpakt in een hormoon. Dat werkt als een soort ‘boodschapperstofje’, en vertelt je dat het tijd is om iets te gaan doen. Verschillende soorten hormonen sturen verschillende soorten boodschappen aan je hersenen. Maar in de hersenen van iemand met ADD, is er een tekort aan die hormonen.
Het bekendste is dopamine. Een van de gevoelens die dopamine aanstuurt is motivatie. En omdat de toevoer van dopamine niet constant is, wordt het daardoor moeilijker om je motivatie vast te houden. Andere hormonen die invloed hebben op ADD zijn serotonine en noradrenaline. Serotonine heeft onder meer invloed op emoties, en noradrenaline is een stresshormoon dat erg lijkt op adrenaline.
De ‘bedrading’ van jouw brein, maakt dus dat je moeilijker gemotiveerd blijft, en in het dagelijks leven makkelijk bent af te leiden. Als je dit weet, is het makkelijker om te anticiperen op jouw (gebrek aan) concentratie. We geven je drie tips.
Wie ADD heeft, kent vaak maar twee begrippen van tijd: nu en later. Hoewel het ook goed kan zijn om ‘in het nu’ te leven, kan dit voor ADD’ers een grote last zijn. Planning, overzicht en prioriteiten stellen vormen een grote uitdaging.
Iets doen omdat het moet, is vaak niet genoeg stimulans om in beweging te komen. Tegelijkertijd levert al die losse eindjes een heleboel stress op.
Wat voor anderen eenvoudig lijkt, is voor mij soms een enorme opgave: aan dingen beginnen, iets afmaken, een normaal dag- en nachtritme of een planning uitvoeren. Dit zorgt voor vermoeidheid en frustratie.
Dennis35 jaar
‘Ik doe het gelijk, dan heb ik maar gedaan’. Waarschijnlijk heb je dat vooral uit de mond van andere mensen gehoord. Voor jou is het namelijk moeilijk om taken aan te pakken die je on-interessant vindt. Het is geen kwestie van concentratie opbrengen tijdens een taak, we hebben het nu over uitstelgedrag. Herkenbaar?
ADD’ers kunnen soms ongelooflijk veel moeite ervaren om met iets te beginnen. Ook dat is te verklaren aan de hand van verschillen in het brein van mensen mét en zonder ADD. De hersenen zijn namelijk onderverdeeld in verschillende gebieden. In een grote studie van het Radboud UMC bleek dat sommige hersengebieden kleiner zijn bij mensen met ADHD.
Ook zien onderzoekers verschillen in de prefrontale cortex. In de prefrontale cortex worden executieve functies aangestuurd. Dat zijn de regelfuncties van de hersenen: ze zorgen ervoor dat je je eigen gedrag kunt regelen en besturen. Denk aan concentratie, impulscontrole en anticiperen. In dit gebied van de hersenen wordt dus de keuze gemaakt tussen conflicterende gedachtes, en het voorspellen van de gevolgen van gedrag.
In tegenstelling tot mensen zonder ADD, is de motivatie dat iets misgaat als je het niet doet, vaak te zwak. Er moet een directe beloning staan tegenover een vervelende taak, of het lukt vaak niet om je ertoe te zetten. Als er geen directe consequentie is wanneer je iets nalaat, voel je vaak (te) weinig noodzaak om een saaie taak af te ronden.
Kiezen tussen wat je wil en wat je moet doen, is vaak moeilijk voor jou. Je brein vertelt vaak dat iets tussendoor heus nog wel kan voordat je aan die vervelende taak begint. En voordat je het weet, heb je weer uitgesteld wat je moet doen, en is de dag voorbij.
Dit gevoel wordt weleens omschreven als ‘tijdblindheid’. Er is nu, en niet-nu. Anticiperen op een presentatie die je over drie dagen moet geven, is op dat moment niet belangrijk genoeg. Dus laat je het liggen.
Bovendien ben je erg gevoelig voor stimuli: jouw brein is constant op zoek naar kleine ‘chocolaatjes’. Omdat de filters in de hersenen slecht onderscheid maken tussen alles dat er binnenkomt, kies je meestal voor de gedachte die nu het hardst schreeuwt. Oftewel: het leukste dat je nu kunt verzinnen, en de meeste dopamine door krijgt.
Iemand met ADD is eigenlijk per definitie creatief. Je legt verbanden die anderen niet zien, omdat snel en associatief denken een van de sterke punten is van ADD’ers. Onder tijdsdruk presteren gaat je vaak goed af. En als je aan iets werkt dat je belangrijk vindt, ben je vooral erg perfectionistisch aan de slag.
Als er iemand problemen creatief kan oplossen, dan is het mijn partner wel. Tegelijkertijd is hij ook erg perfectionistisch en kan hij vaak niet meer stoppen als hij eenmaal begint.
Nora56 jaar
Een voordeel van die gebrekkige concentratie, is dat er de hele dag veel dingen in je opkomen. Nieuwe ideeën en originele invalshoeken verschijnen als pop-ups in jouw gedachten. Vaak op de gekste momenten. Hoe komt dat?
Zoals we in het artikel over concentratie uitlegden, heeft jouw brein moeite met het filteren van informatie. Hoewel dat soms een uitdaging vormt, kan het ook een kracht zijn. Want mensen met ADD zijn sterke associatieve denkers. Dat betekent dat ze snel verbanden leggen. Het wordt ook wel een ‘superkracht’ van ADD genoemd.
Alle indrukken die je dagelijks opdoet, vormen de basis voor creatief denken. Als je die indrukken met elkaar combineert, kun je van bestaande mogelijkheden makkelijk iets nieuws maken. Mensen met ADD zijn vaak op hun best als ze uitgedaagd worden om creatief te denken.
Toch zijn ook hier uitdagingen om rekening mee te houden. Nieuwe dingen bedenken is leuk, spannend en enthousiasmerend. Het is bijvoorbeeld een bekende valkuil om gelijk te willen beginnen voordat een plan helemaal is uitgedacht.
Als dat toch gebeurt, kan het zijn dat je in een hyperfocus bent beland. Tijdens een hyperfocus voel je extreme motivatie en concentratie, en raak je het besef van tijd volledig kwijt. In die periodes kun je vaak bergen werk verzetten. Maar het kan ook voorkomen dat je volledig afdwaalt, en onderweg een nieuwe hobby oppikt.
De uitdaging is dus om jouw ‘superkracht’ voor je te laten werken. Helaas is hier geen ‘one size fitts all’-oplossing, en raden we aan om met een coach in gesprek te gaan. Die kan je helpen om de omstandigheden waarin jij het best tot je recht komt te identificeren. Toch kunnen we een paar algemene tips geven die je kunnen helpen.
Stel je vaak hoge eisen aan zichzelf, maar het lukt vaak niet om je te houden aan die doelen? Waarschijnlijk zijn de basisvoorwaarden om goed te functioneren niet altijd even goed op orde.
Denk aan tijd gaan slapen, gezond eten en regelmatig sporten.
Je kan gerust tot diep in de nacht televisiekijken of schoonmaken. Behalve dat je de tijd uit het oog kan verliezen, hebben mensen met ADD vaak later de behoefte om te gaan slapen. Dat komt omdat ze pas later op de avond melatonine aanmaken, het stofje dat je bioritme bepaalt.
Ik ga vaak te laat naar bed. Het gebrek aan ritme thuis zorgt voor een hoop onrust en chaos.
Nathan41 jaar
Je bedenkt telkens nieuwe structuren maar die hou je niet vol.
Je hebt steeds minder energie en zit steeds vaker in je afwezige bubbel.
Je ADD symptomen zijn meer aanwezig dan ooit.
Goed nieuws! Dit webinar is speciaal voor jou! In een uur tijd deel ik mijn expertise met jou, en krijg je vertrouwen dat het anders kan.
Bekijk video (2:37 min.)
Of lees mijn verhaal‘Bergen lijken nu heuveltjes, diepe dalen lijken nu afstapjes. Bewust worden van hoe ons brein werkt en wat je nodig hebt in diverse omstandigheden als ADD-er is goud waard! Samen met Margo en de groep een nieuw zeer stevig fundament gebouwd om het leven met FUN aan te gaan. Zeer dankbaar dat ik dit heb mogen doen. Alles voelt nu lichter, leuker en makkelijker.’
